Coronacrisisdagboek: De gemeenteraad is geen luxe

De persoonlijke beleving van een gemeentebestuurder van Enschede in tijden van crisis

Ruim baan voor het college

“Het is nu crisis, geef het college van burgemeester en wethouders de ruimte om de nodige maatregelen te nemen,” en soortgelijke oproepen klinken in de gemeentepolitiek van Enschede. Begrijpelijk. “Je moet de brandweer niet storen bij het blussen van de brand.” Ik zie dat iedereen van goede wil is. Dat bewijst de sfeer tijdens de bijeenkomst van presidium en woordvoerders op 16 maart. De burgemeester zegt daar dat hij als voorzitter Veiligheidsregio vanwege de noodverordening nu veel dingen in zijn eentje besluit. Zaken waar normaal gesproken ook andere collegeleden en colleges van andere gemeenten over gaan. Hij geeft aan dat dit democratisch gezien niet goed voelt, maar nu eenmaal zo is. Zo ken ik onze burgemeester: hij is van de wet, maar ook van het hart. 

Een fopspeen voor de raad

Maar dan. Ik fiets terug naar huis en dan zitten we allemaal thuis. We komen niet meer fysiek bij elkaar, dat is niet verstandig. Het opstarten van het digitaal vergaderen zal nog vijf weken duren. Ik zie dat de regering maatregelen neemt. Een uitkering voor zzp-ers en andere ondernemers bijvoorbeeld. Ik wil graag dat Enschede hier snel mee aan de slag gaat. Dus stel ik vragen.

Deze vragen belanden dan in het nieuwe “coronavragensysteem.” Alleen raadsleden kunnen deze vragen zien, de rest van de wereld krijgt hier niks van mee. Dat hoeft op zich niet erg te zijn in deze bijzondere situatie. Als de vragen maar goed beantwoord worden. Dat blijkt nogal tegen te vallen. Het coronavragensysteem is meer een fopspeen voor de gemeenteraad. Je kunt er wel hard aan zuigen, maar er gebeurt niks. Raadsleden worden hier alleen maar moe van en de stad schiet er niks mee op. 

Natuurlijk snap ik het wanneer vragen niet zo snel of uitgebreid beantwoord kunnen worden als normaal. Dat vind ik geen probleem. Maar het lijkt erop dat het college probeert om de volksvertegenwoordiging koest te houden. En dat is gek. Want de gemeenteraad is geen luxe! Het begint juist bij de gemeenteraad. De democratisch gekozen volksvertegenwoordigers verschaffen het college van burgemeester en wethouders de legitimiteit, het mandaat om te besturen en belastinggeld uit te geven. Je kunt in een democratische rechtsstaat niet besturen zonder volksvertegenwoordiging. Want waar haal je dan het recht vandaan om besluiten te nemen? 

Vragen over voorschotten voor ondernemers

Een voorbeeld van hoe dat dan gaat: op 22 maart stuur ik vragen over “Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo)” naar de raadsgriffie. Ik wil namelijk dat Enschede zo snel mogelijk voorschotten betaalt aan ondernemers die geen geld meer hebben voor de boodschappen. En ik wil dat we alle verstrekte Tozo-uitkeringen van het Rijk vergoed krijgen. Dit zijn de twee politieke vragen die ik indien:

Inkomensondersteuning

Ik heb de Kamerbrief “Noodpakket banen en economie” alsmede de toelichting van Divosa gelezen. De werktijdverkorting is vervangen door een “Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud (NOW).” Dit wordt uitgevoerd door UWV en hier heeft de gemeente dus niks mee van doen volgens mij. 

Het Rijk voert ook een extra tijdelijke ondersteuning voor gevestigde ondernemers, zzp-ers in. Deze is geënt op het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) en hangt onder de Participatiewet. Het is de bedoeling dat de gemeenten dit uitvoeren, net zoals de huidige Bbz. Binnen 4 weken voor een periode van maximaal 3 maanden wordt inkomensondersteuning voor levensonderhoud verstrekt. Nu kan dat 13 weken duren. Daarbij kan er met voorschotten worden gewerkt. In samenspraak met VNG en Divosa wordt de regeling verder uitgewerkt. Gemeenten zullen volledig gecompenseerd worden voor het extra beroep op aanvullende bijstand, bedrijfskapitaal en voor uitvoeringskosten. De kosten van deze regeling kunnen oplopen tot € 1,5 tot € 2 miljard voor inkomensondersteuning (inclusief uitvoeringskosten), en € 2 miljard voor bedrijfskapitaal. Het kabinet gaat met gemeenten in gesprek hoe, zowel praktisch als financieel, zo snel mogelijk uitvoering kan worden gegeven aan deze regeling en stelt hiervoor per direct € 250 miljoen ter beschikking voor de eerste kosten. 

Een paar dagen later heeft Divosa nieuwe informatie online gezet. Hierin staat dat gemeenten nu al voorschotten kunnen verlenen aan zelfstandigen, en dat nog uitgewerkt wordt hoe gemeenten financieel gecompenseerd worden. Dit leidt bij mij tot de volgende twee politieke vragen:

  1. Gaat Enschede conform het uitgangspunt van het college “ruimhartig omgaan met gemeentelijke regels en beleid" in deze crisis voorschotten verlenen en deze mogelijkheid communiceren aan zelfstandigen?
  2. Ik heb nog geen zekerheid dat de gemeenten de werkelijk gemaakte kosten vergoed zullen krijgen van het Rijk, ook mijn contacten in de Tweede Kamer bieden die zekerheid helaas vooralsnog niet. Wil het college zich hier nu urgent en dringend voor inspannen? Dus dat de gemeente de werkelijk verstrekte uitkeringen kan declareren bij het Rijk inclusief uitvoeringskosten? Toepassing van een verdeelmodel zoals gebruikelijk zou nadelig kunnen uitpakken voor Enschede, net zoals bij de andere uitkeringen. 

Normaal gesproken stel ik dit soort vragen via de zogenaamde artikel-35 procedure. Dat zijn openbare, schriftelijke politieke vragen die ook aan de pers worden verstuurd. Nu doe ik dat dus via de coronavragensystematiek om het college de gevraagde ruimte om te besturen in crisistijd te geven. Dit helpt dan om te voorkomen dat we onnodige politieke strijd voeren. Die energie kan het college beter in de crisis zelf steken. Maar dan moeten de vragen natuurlijk wel een antwoord krijgen, want dat helpt bij de bestrijding van de crisis. 

En dan loopt het mis. Op 1 april krijg ik antwoord dat mijn vragen beantwoord zijn in de brief van 25 maart 2020. Dit moet een grap zijn 🤡 want ik kan in de brief niks vinden over ondernemers en voorschotten of vergoeding van het Rijk voor Tozo-uitkeringen… […] Over dat laatste heb ik inmiddels wel een antwoord gevonden in een brief van de staatssecretaris aan de Kamer Dus mail ik de griffie weer, dat ik nog antwoord moet krijgen.

Vervolgens krijg ik twee ambtenaren aan de lijn die mij allerlei uitleg geven. Super aardig en goed, alleen dit zijn niet de mensen die over de uitkeringen en voorschotten gaan, zo merk ik algauw. Nu merk ik hoe fijn de standaard artikel 35-procedure is. Dan zoekt het college zelf uit waar ze het antwoord kunnen vinden. Nu loopt mijn zoektocht dood. En de ondernemers die een voorschot nodig hebben omdat ze geen boodschappen kunnen betalen? Ik heb nu geen idee hoe het hen vergaat, dat is nog het ergste. 

Maar dan, mijn vragen zijn natuurlijk wel ergens geland. En dat blijkt: op 9 april schrijft het college in een brief aan de raad financiële voorschotten te gaan verstrekken aan ondernemers zonder geld voor dagelijkse boodschappen! Mijn wens is verhoord. Ik ben opgelucht. Was het nou zo moeilijk om dit de raad eind maart al even te laten weten? 

 

De raad was twaalf dagen lang niet geïnformeerd over de coronacrisis

Ook heel bijzonder is de formele staat van de raadsinformatie tijdens de crisis. Wanneer heeft het college voor het eerst een brief geschreven aan de raad over de coronacrisis? Dat was op 28 februari, toen de vragen van D66 werden beantwoord. Alleen is dat niet helemaal eerlijk natuurlijk, want de raad was de oorzaak van dit schrijven en de crisis was in Nederland nog niet aan de gang.

De eerste “echte” collegebrief over de coronacrisis is op 25 maart verstuurd aan de raad. Je kunt dus stellen dat het na vrijdag de dertiende maart nog twaalf dagen moest duren voordat het college van Enschede de raad informeerde over de grootste crisis in Nederland van na de Tweede Wereldoorlog. Heel bijzonder. In andere situaties zou een zeer pittig gesprek volgen wanneer de gemeenteraad zo lang onvolledig geïnformeerd is over belangrijke zaken die spelen in de gemeente. 

 

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.

Wanneer u dit formulier verzendt verschijnt uw reactie na goedkeuring openbaar onderaan deze blog. U bepaalt zelf of u uw naam en het onderwerp van uw reactie invult. De reactie en uw eventuele naam en het onderwerp worden opgeslagen in de database van de website, zodat de website de reacties (na goedkeuring) kan tonen. Zie voor meer informatie de privacyverklaring

Gerelateerde zaken

14 juni 2017

Zo af en toe mondt politiek uit in een smerige vertoning. Hier schrijf ik over zo’n raadsvergadering met vieze nasmaak. Lees en huiver, maar weet wel dat dit gelukkig een uitzondering is. 

14 februari 2017

In december 2016 had de Cliëntenraad Werk & Inkomen een vertoning van de film “I, Daniel Blake” georganiseerd. Ik vond deze film erg indrukwekkend en hield het niet droog. In februari heb ik gezorgd voor een extra vertoning zodat nog meer raadsleden en ambtenaren van Werkplein deze film konden zien. Toen konden we ook mooi napraten over de situatie in Enschede. 

28 mei 2015
Waarom is de werkloosheid in Enschede hoog en wat proberen we hieraan te doen?