Waar komen de kandidaten voor de Tweede Kamer vandaan? Veelal uit de Randstad. Dat kun je duidelijk zien op de kandidatenkaart die ik heb gemaakt voor de Tweede Kamerverkiezingen 2021.
Op deze kaart staan de woonplaatsen van alle 1564 kandidaten uit Nederland. Holland en Utrecht zijn goed vertegenwoordigd bij de kandidaat-volksvertegenwoordigers. Maar in de negen andere provincies wonen veel minder kandidaten voor het parlement.
Is de scheve verdeling van kandidaten een probleem?
Op zich maakt het natuurlijk niet uit waar een volksvertegenwoordiger woont. Het gaat erom dat een Kamerlid het werk goed doet. Een politicus kan betrokken raken bij een regio in het land zonder in die regio te wonen. Maar toch, het geeft te denken dat een ontzettend groot deel van de kandidaten uit de Randstad komt. Kan een parlement dat nauwelijks leden uit andere gebieden van Nederland heeft wel goed inspelen op de behoeften van die gebieden? Buiten de steden spelen toch echt andere zaken.
Aanpak van grensproblematiek
In grensregio’s zoals Twente speelt een heel andere problematiek dan rondom regeringszetel Den Haag. De grens met Duitsland (of België in het zuiden van Nederland) vormt nog altijd een barrière voor meer welvaart. Daarvoor hebben we Europa nodig, maar zeker ook Den Haag.
De Tweede Kamer kan ervoor zorgen dat belastingwetgeving voor grenswerkers soepeler wordt bijvoorbeeld. Of dat diploma’s ook over de grens erkend worden. Om enthousiast uitdagingen aan de landsgrenzen aan te gaan is het belangrijk dat een deel van de Kamerleden ook daadwerkelijk voeling heeft met een grensregio. Het mooist is het natuurlijk wanneer een eerlijk deel van de Kamerleden in Oost-Nederland woont.
Afstand tot de regeringszetel
Op onderstaande kaart met alle 1564 Kamerkandidaten uit Nederland zie je een scheve verdeling. De grote rode en oranje bollen geven meer dan twintig kandidaten in één woonplaats aan. Dat komt uitsluitend in de Randstad voor. En in Groningen. Het toppunt is hoofdstad Amsterdam met 149 kandidaten voor de Tweede Kamer! Tweede is Den Haag met 106 kandidaten. Dan mag het geen wonder meer heten dat “Den Haag” voor mensen buiten de Randstad zo ver weg voelt.
Natuurlijk is de bevolking van Nederland niet gelijkelijk over het land verspreid. In de Randstad wonen [toggle]veel[/toggle] mensen. [ttext]Zo’n 8 miljoen maar dat is afhankelijk van hoe je precies telt. [/ttext]Maar de meeste mensen wonen nog altijd buiten de Randstad. Je kunt berekenen hoe het aantal Kamerkandidaten zich verhoudt tot het bevolkingsaantal. In de tabel hieronder heb ik dit gedaan voor Rotterdam, Utrecht (gemeente) en Twente. Twente heeft 15.392 inwoners per kandidaat. Dat is ongeveer twee keer zo weinig kandidaten per inwoner als Rotterdam of Utrecht!
| Regio | Inwoners | Kandidaten |
Inwoners per kandidaat |
|---|---|---|---|
| Rotterdam | 651.157 | 82 | 7.941 |
| Utrecht (gemeente) | 357.597 | 41 | 8.722 |
| Twente | 631.064 | 41 | 15.392 |
Methode
Om bovenstaande kaart te maken ben ik uitgegaan van de definitieve kandidatenlijsten in csv-formaat, zoals gepubliceerd door de Kiesraad. Ik heb alle kandidaten die volgens de kieslijsten niet in Nederland wonen buiten beschouwing gelaten. Dan blijven 1564 kandidaten [toggle]over. [/toggle][ttext]Om precies te zijn zitten hier ook drie kandidaten van Sint Eustatius en één kandidaat van Saba bij. Dus ik heb maar 1560 kandidaten op de kaart gezet aangezien ik de overzeese eilanden niet in beeld breng. [/ttext]
Met het programma R heb ik [toggle]uitgeteld[/toggle] hoeveel kandidaten in iedere woonplaats wonen. [ttext]Een enkele fout in de lokalisering kan niet worden uitgesloten door het geautomatiseerde proces. [/ttext]Deze plaatsen heb ik op bovenstaande kaart gezet. De grootte van de cirkel en de kleur geven aan om hoeveel kandidaten het gaat voor één woonplaats. Op de volgende interactieve kaart kun je iedere cirkel aanklikken. Zo kom je het precieze aantal kandidaten in een woonplaats te weten.
Plek op de lijst
Niet iedere plek op de lijst levert een even grote kans om in de Kamer te komen. Over het algemeen geldt: hoe hoger op de kandidatenlijst, des te meer kans om daadwerkelijk verkozen te worden. Op de volgende kaart staan alleen de kandidaten die op de bovenste helft van hun lijst staan.
Dat oogt buiten de Randstad een stuk leger! De lager geplaatste kandidaten wonen juist in de kleinere plaatsen buiten de Randstad. De volgende kaart laat enkel de kandidaten zien die lager dan halverwege hun kandidatenlijst staan. Je ziet, regionale kandidaten bevinden zich veelal op de (meer) onverkiesbare plekken. Dat is spijtig voor de regionale diversiteit in de Tweede Kamer.
Het laatste woord is aan de kiezer
Nu is het aan de kiezers. Wil je meer invloed van buiten de Randstad in de Tweede Kamer? Stem dan op een lokale kandidaat! Zo ga ik stemmen op de hoogste kandidaat van D66 uit Overijssel: Wybren Bakker. Ik vertrouw erop dat hij de grensproblematiek van Oost-Nederland in Den Haag aan de orde weet te stellen! Gewoon, omdat hij al zo lang hier woont en goed weet wat in het oosten van het land speelt.
Naschrift: Op Reddit vindt inmiddels een mooie inhoudelijke discussie over de kandidatenkaart plaats.
