Een half miljoen stemgerechtigden kan niet zomaar in Nederland stemmen voor de Europese Parlementsverkiezingen. Ik schrok enorm toen ik dit hoorde! Hier lees je hoe ik mijn best gedaan heb om het voor iedereen zo makkelijk mogelijk te maken om te gaan stemmen op 23 mei 2019.
Hoe werkt het stemmen
Wanneer je 18 jaar bent mag je stemmen en krijg je een stempas thuisgestuurd. Je hoeft niks te regelen, je gaat naar het stembureau en kleurt een vakje rood op het stembiljet. Maar zo simpel is het helaas niet voor ruim een half miljoen mensen in Nederland. Dit grote aantal mensen heeft de nationaliteit van een andere lidstaat van de Europese Unie. Zij zijn allemaal een zogenaamde “niet-Nederlandse EU-onderdaan die in Nederland woont.”
Laten we zo iemand nu even “Mette” noemen. Mette is Zweeds en is in 2016 in Nederland komen wonen. In 2018 heeft Mette van de gemeente een stempas voor de gemeenteraadsverkiezingen ontvangen. Ze is lokaal gaan stemmen voor de gemeenteraad. Iedere inwoner van een gemeente moet immers invloed kunnen hebben op het lokale bestuur.
Mette is vanuit Zweden al gewend te stemmen met de verkiezingen voor het Europees Parlement. Nu het stemmen op de gemeenteraad voor haar soepel verliep, denkt ze logischerwijs ook te kunnen deelnemen aan de Europese verkiezingen vanuit haar woonplaats.
Maar dát heeft Mette verkeerd gedacht. Want als Mette in Nederland wil stemmen op 23 mei, moet ze vóór 9 april een zogenaamd Y32-formulier inleveren bij haar gemeente. Doet ze dat niet, dan zal ze in Zweden moeten stemmen voor het Europees Parlement. En hoe moet Mette dit nu weten? Ze moet zelf bij haar gemeente navraag doen. Of ze moet gezien hebben dat haar gemeente dit misschien meldt in een huis-aan-huiskrantje of op een website.
Vreemd en verwarrend
Dit is vreemd en werkt verwarrend. Ik hoor ook van expats dat zij moeite hebben met dit omslachtige systeem. Het lijkt mij beter dat ruim voor het einde van de registratietermijn iedereen die het betreft een brief van de gemeente krijgt met Y32-formulier. Dan krijgen niet-Nederlandse EU onderdanen in Nederland iedere Europese verkiezing weer de mogelijkheid om een keuze te maken waar ze zullen stemmen. Dat is eigenlijk net zoals iedere Nederlander een stempas thuis krijgt gestuurd.
Daarom ben ik samen met collega-EP-kandidaat Raquel García en Tweede Kamerlid Monica den Boer aan de slag gegaan. We hebben een brief geschreven die is geplaatst in de Leeuwarder Courant (zie voor de tekst hieronder👇). NL Times heeft hier in het Engels aandacht aan besteed. Erg gaaf, want aandacht helpt alleen al om mensen bewust te maken zich te registreren om te stemmen in Nederland.
"Feeling engaged and knowing your rights" are both very important to D66, she added. "Information should reach all citizens, and preferably in a way that they can understand," Den Boer implored. It would be a better message to say, "Hey guys, you know you have the right to vote. Use it!" — NL Times, Let's help non-Dutch EU citizens vote says Dutch MP; last chance to register
In Den Haag stelde D66 meteen vragen die in de Telegraaf terecht kwamen:
Vandaag in de @Telegraaf070: decisions are made by those who show up! ⤵️ #raad070 pic.twitter.com/BrSnQZcNJD
— Hanneke van der Werf (@hannekevdwerf) 3 april 2019
Ook in Enschede?
En hoe doet mijn eigen gemeente het? Jawel, ook Enschede kan nog flink verbeteren! Pas zes dagen voor het einde van de registratietermijn zette Enschede het Y32-formulier op de gemeentewebsite. In 23 talen, dat dan weer wel. Maar de tekst van de site is geheel in het Nederlands, dat vind ik een gemiste kans. Het kopje “Kiesgerechtigdheid Europees parlementsverkiezing” is ook niet echt helder.
“Y32” registration is here for non-Dutch EU-citizens who want to vote in Enschede 🇳🇱 with the elections for the European Parliament on May 23th.@Gem_Enschede published this only 6 days before the registration deadline😢 in Dutch only😢:https://t.co/bUkBcGKagn
— Vic van Dijk (@vicvandijk) 3 april 2019
Brief: Echte Europese Verkiezingen
Morgen is de deadline voor #EU #expats om te kunnen registreren voor de #EP2019 verkiezingen. Dat dit kan, weten veel burgers niet. In de @lc_nl van 1 april -geen grap!- pleitten @vicvandijk, @monicadenboer en de ondergetekende voor een andere aanpak. https://t.co/OXvYDpeS1M
— Raquel García (@RaquelGarciaHer) 8 april 2019
Wanneer weer verkiezingen voor de deur staan, krijg je een stempas thuisgestuurd op jouw adres. Het enige dat je verder nog moet doen om je stemrecht uit te oefenen is stemmen. Makkelijker kan bijna niet. Iedere stemgerechtigde in Nederland wordt actief opgeroepen om deel te nemen aan de democratie.
Iedere stemgerechtigde? Bij de aankomende Europese Verkiezingen geldt dit niet voor een half miljoen stemgerechtigden in Nederland, die de nationaliteit van een andere lidstaat hebben. Ze staan te boek als niet-Nederlandse EU-inwoners.
Deze grote groep mag stemmen voor de gemeenteraad en voor de Europese Verkiezingen. Bij de gemeenteraadsverkiezing krijgen EU-burgers gewoon een stempas als ieder ander thuisgestuurd. Maar voor de Europese Verkiezingen moeten zij eerst een ‘Y32-formulier’ inleveren bij de gemeente. En wel vóór 9 april, dat is zes weken voor de verkiezingen voor het Europees Parlement op 23 mei. EU-burgers moeten namelijk het land kiezen waarin ze willen deelnemen met de Europese Verkiezingen. Hun huidige thuisland Nederland of het land waar zij vandaan komen.
De Kieswet bepaalt dat gemeenten deze keuze aan hun niet-Nederlandse inwoners met een EU-paspoort moeten voorleggen. Sommige gemeenten sturen ruim voor iedere verkiezing keurig een brief in meerdere talen met het benodigde formulier, maar andere gemeenten denken te kunnen volstaan met een mededeling in een huis-aan-huiskrant. Er zijn zelfs gemeenten die niet eens een ‘Y32-formulier’ op de website hebben staan.
Dat moet anders, en het kan ook anders. Bij de verkiezingen voor het Europees parlement in 1994 en 1999 werd de grote groep niet-Nederlandse EU-onderdanen in Nederland zoals ieder ander netjes aangeschreven. Die standaard moet weer terugkomen. Juist nu is er een goede reden om het EU-burgerschap te willen koesteren.
Onze Europese rechten en vrijheden zijn een groot goed. Ze hebben onze wereld en die van miljoenen Europeanen met ons vergroot. Onze levens zijn ingrijpend ten goede beïnvloed. We mogen gaan en staan waar we willen in de Europese Unie. Werken, ondernemen en studeren in ieder land dat tot onze Unie behoort. Juist in de maand, waarin miljoenen Britten het EU-burgerschap wordt ontnomen, moeten we stilstaan bij die verworvenheid.
Laten we allen onze gemeenten erop wijzen dat deze verkiezingen de hoogmis zijn van onze Europese democratie. Dus laat gemeenten het zo makkelijk mogelijk maken om daaraan mee te doen. Ook voor onze niet-Nederlandse mede-stemgerechtigden!
Monica den Boer, Tweede Kamerlid D66
Raquel García Hermida-van der Walle
Vic van Dijk
kandidaten voor het Europees Parlement namens D66
